ଏପ୍ରିଲ ୧୯ତାରିଖରେ ପ୍ରଥମ ପର୍ଯ୍ୟାୟ ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଯାଇଛି । ମତଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଘରୋଇ ଗାଡି ବ୍ୟବହାର ହେଉଥିବା ମାମଲା ଏବେ ଚର୍ଚ୍ଚାର ବିଷୟ ପାଲଟିଛି । ବାସ୍ତବରେ ସମଗ୍ର ମତଦାନ ପ୍ରକ୍ରିୟାକୁ ସୁରୁଖୁରୁରେ କରିବା ପାଇଁ ଘରୋଇ ଗାଡ଼ି ମାଲିକଙ୍କୁ ଡକାଯାଇଛି । ସେମାନଙ୍କ ଗାଡ଼ିକୁ ନିର୍ବାଚନ ଡ୍ୟୁଟି ରେ ନିୟୋଜିତ କରାଯାଉଛି । ସେପଟେ ମେରଠରେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ନିର୍ବାଚନ ଡ୍ୟୁଟି ପାଇଁ ଗାଡି ଦେବାକୁ ମନା କରିବାରୁ ସିଟି ମାଜିଷ୍ଟ୍ରେଟ ଏହାକୁ ଆଇନର ଉଲ୍ଲଂଘନ ବୋଲି ବିଚାର କରି ଏତଲା ଦେବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦେଇଛନ୍ତି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ କାହାର ବ୍ୟକ୍ତିଗତ କାର୍ କିମ୍ବା ଗାଡିକୁ କ’ଣ ନିଆଯାଇପାରିବ? ନିର୍ବାଚନ ଡ୍ୟୁଟିରେ ଗାଡି ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ମାଲିକ ଙ୍କୁ କେତେ ଟଙ୍କା ମିଳେ, ନିର୍ବାଚନରେ କେଉଁ ପ୍ରକାର ଗାଡିକୁ ଡ୍ୟୁଟି ପାଇଁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ, ଏ ନେଇ ନିୟମ କ’ଣ କହୁଛି ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହି ସବୁ ପ୍ରଶ୍ନର ଉତ୍ତର ।
ନିର୍ବାଚନ ଡ୍ୟୁଟି ପାଇଁ କାହାର ଗାଡ଼ି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ କି?
ନିକଟରେ ଗାଜିଆବାଦର ୧ ହଜାରରୁ ଅଧିକ ଲୋକଙ୍କୁ ଘରୋଇ ଗାଡ଼ି ପାଇଁ ଚିଠି ପଠାଯାଇଛି । ପରିବହନ ବିଭାଗ ଏଭଳି ଗାଡ଼ି ଚିହ୍ନଟ କରିଛି, ଯାହାର ଡ୍ୟୁଟି ନିର୍ବାଚନରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରିବ । ଏହାପରେ ଜିଲ୍ଲା ପ୍ରଶାସନ ସେହି ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକୁ ନିର୍ବାଚନରେ ବ୍ୟବହାର କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଦାବିପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ପୋଲିସକୁ ପଠାଇଥାଏ । ଏବେ ପୋଲିସ ଏହାର ଦାୟିତ୍ୱ ନେଇଛି । ଗାଡି ମାଲିକଙ୍କୁ ଆଗୁଆ ଏହି ସୂଚନା ଦେବାକୁ ପଡିବ । ପୋଲିସ ମଧ୍ୟ ସେମାନଙ୍କୁ ଡାକିଥାଏ । ଗାଡି ମାଲିକଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ତାରିଖରେ ପୋଲିସ ଲାଇନରେ ଦାଖଲ କରିବାକୁ ପଡିବ । ତେବେ ଏଥିପାଇଁ ଦୈନିକ ଭଡ଼ା ଦିଆଯାଉଛି । ଏହି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ନିର୍ବାଚନ ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ଗାଡି ମଗାଯାଇପାରିବ । ଏହି ଦାବି କେବଳ ସରକାରଙ୍କ ଠାରୁ ଆସିପାରେ, ଯାହା ବାଲଟ୍ ବାକ୍ସ ବହନ ଏବଂ ପରିବହନ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ରାଜନୈତିକ ଦଳଗୁଡ଼ିକ ଏହା କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରଶାସନ ପକ୍ଷରୁ ଲିଖିତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ନାମା ଜାରି କରାଯାଇଛି ।
ଆପଣ ଗାଡି ଡେଲିଭରି କରିବାକୁ ମନା କରିପାରିବେ କି?
ସାଧାରଣତଃ ନିର୍ବାଚନ ପାଇଁ ପ୍ରଥମେ ସରକାରୀ କିମ୍ବା ବାଣିଜ୍ୟିକ ଯାନ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । କିନ୍ତୁ ଯେତେବେଳେ ତାହା କମ୍ ହୋଇଯାଏ, ସେତେବେଳେ ଘରୋଇ ଗାଡି ର ଚାହିଦା ରହିଥାଏ । ଜନପ୍ରତିନିଧି ଆଇନର ଧାରା ୧୬୦ରେ କୁହାଯାଇଛି, ନିର୍ବାଚନରେ ଗାଡିର ଡ୍ୟୁଟି ଲାଗୁ କରାଯାଇପାରିବ । ସରକାରୀ ଆଦେଶ ମିଳିବା ପରେ ଆପଣଙ୍କୁ ନିଜର କାର୍ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । କିନ୍ତୁ ଆପଣ ଚାହିଁଲେ ମନା ମଧ୍ୟ କରିପାରିବେ, ଯଦିଓ ଆପଣଙ୍କୁ ଏହାର ଏକ ଯଥାର୍ଥ କାରଣ ଦେବାକୁ ପଡିବ । ଧରନ୍ତୁ ଆପଣଙ୍କ ର କେବଳ ଗୋଟିଏ ଗାଡି ଅଛି ଏବଂ ଆପଣ ଏହାକୁ ମନା କରିପାରିବେ । ଯଦି ଆପଣଙ୍କ ଘରେ କୌଣସି ଗୁରୁତର ରୋଗୀ ଅଛନ୍ତି ତେବେ ମନା ମଧ୍ୟ କରାଯାଇପାରେ । ତେବେ ଏଥିପାଇଁ ପ୍ରମାଣ ମଧ୍ୟ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଯଦି ଆପଣ କାର୍ ଦେବାକୁ ମନା କରିଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ମୌଖିକ ମନା କରିବା ଏଥିପାଇଁ କାମ କରିବ ନାହିଁ । ଏହା ଲିଖିତ ଭାବେ ଦେବାକୁ ପଡ଼ିବ । ଲୋକଙ୍କୁ ଗାଡି ସହିତ କାଗଜ, ତାରପାଲିର ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବସ୍ଥା କରିବାକୁ ପଡିବ । ତେବେ ଏସବୁ ବଦଳରେ ସେମାନଙ୍କୁ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଭଡ଼ା ଦିଆଯାଉଛି । ଗାଡି ଫେରାଇବାର ଏକ ମାସ ପରେ ଭଡା ଟଙ୍କା ଗାଡି ମାଲିକଙ୍କ ଆକାଉଣ୍ଟରେ ପହଞ୍ଚିଯାଏ ।
ଆପଣ କେତେ ପାଆନ୍ତି?
ଗାଡ଼ି ମାଲିକମାନେ କେତେ ଭଡ଼ା ପାଇବେ ତାହା ମଧ୍ୟ ପୂର୍ବରୁ ସ୍ଥିର ହୋଇସାରିଛି । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଗୋଟିଏ ଟ୍ରାକ୍ଟରକୁ ଦିନକୁ ୫୬୭ ଟଙ୍କା ଭଡ଼ା ଦିଆଯାଏ । ସେହିପରି ୭ ସିଟ୍ ବିଶିଷ୍ଟ କାର୍ ପାଇଁ ୨୧୪୦ ଟଙ୍କା ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି । ତେବେ ଗାଡିର ଫିଚର କ’ଣ ଓ ଇଞ୍ଜିନ କେମିତି ରହିଛି ତାହା ଉପରେ ମଧ୍ୟ ଏହା ନିର୍ଭର କରୁଛି । ଧାରା ୧୬୧(୨)ରେ କୁହାଯାଇଛି ଯେ ଗାଡି ମାଲିକ ଏକ ମାସ ମଧ୍ୟରେ ବିଲ୍ ଜମା କଲେ ତାହା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ ।
ଗାଡିଗୁଡିକ କିପରି ଚୟନ କରାଯାଏ?
ଆଞ୍ଚଳିକ ପରିବହନ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ (ଆରଟିଓ)ରେ ପଞ୍ଜୀକୃତ ହୋଇଥିବା ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକୁ ଡ୍ୟୁଟିରେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥାଏ । ନିଜର ଡ୍ୟୁଟି ଲାଗୁ କରିବା ପାଇଁ ଗାଡି ମାଲିକଙ୍କୁ ପ୍ରଥମ ଚିଠି ଜାରି କରାଯାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଗାଡି ଡେଲିଭରି ହେବାର ଦିନ ଓ କେଉଁ ସ୍ଥାନ ଉଲ୍ଲେଖ ରହିଥାଏ ।
ଗାଡି ପାଇଁ କିଏ ଦେୟ ଦେଉଛି ?
ରାଜ୍ୟ ସରକାର କିମ୍ବା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଭଡ଼ା ଦେଇଥାନ୍ତି । ଏହା ନିର୍ବାଚନ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ । ଉଦାହରଣ ସ୍ୱରୂପ, ଲୋକସଭା ନିର୍ବାଚନରେ ବ୍ୟବହୃତ ଗାଡ଼ିଗୁଡ଼ିକର ଯାହା ଭଡ଼ା କେନ୍ଦ୍ର ସରକାର ଦେବେ । ବିଧାନସଭା ନିର୍ବାଚନ ହେଲେ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଗାଡ଼ି ଭଡ଼ା ଦେବେ । ଯଦି ରାଜ୍ୟ ଓ କେନ୍ଦ୍ର ନିର୍ବାଚନ ଏକାସାଙ୍ଗରେ ହେଉଛି, ତେବେ ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉଭୟ ସରକାର ଭଡ଼ା ଖର୍ଚ୍ଚର ୫୦ରୁ ୫୦ ପ୍ରତିଶତ ବହନ କରିବେ ।
